ArtikelSchisma is erger dan ketterij

In zijn The Shape of the Church to Come (gepubliceerd in 1974) roept Karl Rahner de polarisatie in de Duitse kerken van zijn tijd op. Wat hij over die tijd zegt, beschrijft ook onze hedendaagse situatie. En hij komt tot de conclusie: polarisatie is niet alleen dom en schandalig, maar ook zondig:

Er zijn in de Kerk altijd scholen, stromingen en – als je wilt – feesten, enzovoort geweest. Dit is onvermijdelijk en we hoeven het niet al te tragisch op te vatten. Maar het gevaar van een domme en uiteindelijk onvruchtbare polarisatie komt voort uit andere oorzaken. Mensen zijn onnadenkend en achterdochtig tegenover elkaar; ze bestempelen elkaar als ‘reactionair’ of ‘progressief’; ze vallen elkaar aan, niet met relevante argumenten, maar met uitbarstingen van gevoelens. Elke groep, elk tijdschrift, elke krant krijgt eenvoudigweg algemene goedkeuring of algemene veroordeling. Iemand die er een andere mening op nahoudt, wordt door de ander meteen gezien als dom of slecht, als reactionair of als modernist die erop uit is het christendom te vernietigen.

Individuele ‘kampen’ moeten hartstochtelijk strijden tegen dergelijke polarisaties wanneer deze zich onder hun eigen leden voordoen. Ieder van ons zou zich moeten afvragen of hij zelfs moedig genoeg is geweest in het bekritiseren van zijn eigen vrienden, en of hij dat ook in het openbaar heeft gedaan. Een christen zou zijn vijanden eigenlijk met meer respect moeten behandelen dan zijn vrienden, maar bij ons zondige christenen is het meestal andersom...

Als ieder van ons zo’n bescheiden idee heeft van zichzelf en zijn groep, wordt de strijd niet alleen legitiem, maar ook definitief toegestaan ​​en geboden; maar – althans tot op zekere hoogte – is het bevrijd van een zelfingenomen en humorloos fanatisme dat christenen zichzelf niet kunnen permitteren. Er blijven dan verschillen van mening bestaan ​​in alle dimensies van het christelijk leven en denken, maar de noodzakelijke eenheid van geloof, van geest en van liefde kan standvastig blijven; er is niets van die hardnekkige polarisatie die onmenselijk en onchristelijk is, die vergeet dat we niet alleen onze “vijanden” moeten liefhebben, maar zelfs kunnen liefhebben …

Maar ze moeten en mogen elkaar niet louter als vijanden beschouwen, die uit zijn op wederzijdse vernietiging. Ze moeten er alles aan doen om midden in het conflict met elkaar te kunnen leven. Elke groep zou ook moeten strijden voor een beter begrip van de andere groep. Waarom zou de ene groep bijvoorbeeld niet vertegenwoordigers van een andere groep op haar bijeenkomsten uitnodigen en hen daar laten spreken? Waarom kan de ene groep de andere niet als een kritische autoriteit voor zichzelf beschouwen, waaraan zij absoluut behoefte heeft?

Hebben wij oren om te horen? Schisma is erger dan ketterij – en zoveel moeilijker te corrigeren en te genezen.